40.000 ca nghi mắc Sởi, Bộ Y tế yêu cầu tăng tốc tiêm chủng

 Nguy cơ bùng phát dịch sởi tại nhiều khu vực trên toàn thế giới  

Chiều ngày 15/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống bệnh sởi, kết nối điểm cầu Bộ Y tế với các tỉnh, thành phố và đơn vị y tế trên cả nước. Hội nghị do Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan chủ trì, với sự tham gia của Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương cùng các chuyên gia đầu ngành từ nhiều viện, bệnh viện.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh tình hình dịch bệnh hiện nay vẫn diễn biến phức tạp. Đáng lo ngại, một số bệnh đã có vaccine phòng từ lâu như sởi, ho gà lại có xu hướng gia tăng ở nhiều quốc gia trên thế giới. 

Đặc biệt, bệnh sởi có tốc độ lây lan rất nhanh qua đường hô hấp. Theo thống kê, 90% người chưa có miễn dịch sẽ mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân sởi, và trung bình mỗi ca bệnh có thể lây cho 12-18 người khác. Để cắt đứt chuỗi lây nhiễm, tỷ lệ miễn dịch cộng đồng cần đạt ít nhất 95%.

Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống bệnh sởi diễn ra theo hình thức trực tiếp và trực tuyến nối điểm cầu Bộ Y tế với các điểm cầu tỉnh, thành phố và các đơn vị trực thuộc Bộ trên cả nước.

Không chỉ có khả năng lan rộng, bệnh sởi còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, tiêu chảy, viêm tai giữa, khô loét giác mạc, thậm chí viêm não – một biến chứng có thể gây tử vong. Đối tượng dễ bị tổn thương nhất là trẻ nhỏ và trẻ suy dinh dưỡng.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ bùng phát dịch sởi toàn cầu trong năm 2024 do tỷ lệ tiêm vaccine sởi sụt giảm đáng kể, xuống dưới 80% ở nhiều khu vực. Trong 5 năm qua, đã có 103 quốc gia ghi nhận dịch sởi bùng phát.

Tại Việt Nam, tác động của biến đổi khí hậu càng khiến dịch bệnh trở nên khó lường. Theo số liệu lịch sử, trước khi triển khai tiêm vaccine trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng, dịch sởi diễn biến phức tạp với hai đỉnh dịch lớn vào các năm 1979 (tỷ lệ mắc 137,7/100.000 dân) và 1983 (125,7/100.000 dân).

Từ tháng 10/1985, Việt Nam đưa vaccine sởi vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng. Sau gần 40 năm triển khai, tỷ lệ mắc sởi giảm mạnh, từ 112,8/100.000 dân năm 1986 xuống còn 29,8/100.000 dân vào năm 2010. Đặc biệt, sau chiến dịch tiêm vaccine toàn quốc cho trẻ từ 1-5 tuổi vào cuối năm 2010, tỷ lệ mắc bệnh tiếp tục giảm trong giai đoạn 2010-2012.

Tuy nhiên, dịch sởi vẫn có xu hướng bùng phát theo chu kỳ khoảng 5 năm, điển hình là các đợt dịch lớn vào các năm 2014-2015, 2019-2020, và nay là 2024-2025.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cảnh báo, dù có các biện pháp phòng dịch quyết liệt, tình hình mắc sởi vẫn có thể diễn biến phức tạp trong năm 2024-2025.

Từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận khoảng 40.000 trường hợp nghi sởi, 05 trường hợp tử vong liên quan đến sởi; số trường hợp nghi sởi ghi nhận cao nhất tại khu vực miền Nam (57%), miền Trung (19,2%), miền Bắc (15,1%), Tây Nguyên (8,7%).

Trước nguy cơ này, Bộ Y tế đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, công điện yêu cầu đẩy mạnh chiến dịch tiêm vaccine sởi. Ngoài chương trình tiêm chủng mở rộng, ngành y tế còn triển khai các đợt tiêm bổ sung cho nhiều nhóm tuổi nhằm tăng cường miễn dịch cộng đồng. 

Tuy nhiên, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cảnh báo, dù có các biện pháp phòng dịch quyết liệt, tình hình mắc sởi vẫn có thể diễn biến phức tạp trong năm 2024-2025.

Việc duy trì tỷ lệ tiêm vaccine cao là giải pháp quan trọng nhất để bảo vệ cộng đồng trước nguy cơ dịch bệnh. Bộ Y tế kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ từ các địa phương, cơ sở y tế và người dân để đảm bảo mỗi trẻ em đều được tiêm vaccine đầy đủ, đúng lịch, góp phần ngăn chặn dịch sởi bùng phát trên diện rộng.

Tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp

Tại hội nghị, Bộ Y tế nhấn mạnh nỗ lực không ngừng trong việc ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương triển khai quyết liệt công tác phòng, chống bệnh sởi. 

Những bước đi cụ thể đã được thực hiện nhằm tăng cường tiêm chủng và kiểm soát dịch bệnh, từ việc trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện đẩy nhanh tiêm vaccine sởi đến hàng loạt kế hoạch hành động xuyên suốt năm 2024 và 2025.

Cụ thể, ngay từ đầu năm 2025, Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch phòng, chống bệnh truyền nhiễm theo Quyết định số 270/KH-BYT (ngày 22/01/2025) và triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine sởi qua Quyết định 271/QĐ-BYT (cùng ngày). 

Đồng thời, Công văn số 268/BYT-DP (ngày 14/01/2025) yêu cầu các địa phương tăng cường phòng chống dịch bệnh trong dịp Tết Nguyên đán và mùa lễ hội. 

Trước đó, trong năm 2024, Bộ Y tế đã tham mưu để Chính phủ ban hành Công điện số 116/CĐ-TTg (ngày 14/11/2024) về việc đẩy mạnh phòng, chống bệnh sởi, đồng thời triển khai kế hoạch tiêm chủng theo Quyết định 2495/QĐ-BYT (ngày 22/08/2024), sau đó được điều chỉnh, bổ sung tại Quyết định 3526/QĐ-BYT (ngày 22/11/2024).

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhận định, giai đoạn chuyển mùa với thời tiết thất thường đã tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển, làm gia tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh, trong đó có bệnh sởi. 

Mặc dù các biện pháp phòng, chống đã được triển khai quyết liệt từ cuối năm 2024, số ca mắc sởi vẫn ở mức cao và có nguy cơ tiếp tục gia tăng.

Trước tình hình này, Bộ Y tế tổ chức hội nghị nhằm siết chặt công tác giám sát, phát hiện và đánh giá diễn biến dịch bệnh, đồng thời thúc đẩy hiệu quả chiến dịch tiêm vaccine. 

Bộ trưởng Đào Hồng Lan kêu gọi các đại biểu tập trung thảo luận về những khó khăn, vướng mắc, phân tích nguyên nhân và đề xuất các giải pháp trọng tâm để khống chế dịch, hạn chế tối đa số ca mắc và tử vong do sởi. Hội nghị cũng là cơ hội để các đơn vị y tế trên toàn quốc cùng phối hợp, nâng cao hiệu quả ứng phó với dịch bệnh, đảm bảo sức khỏe cộng đồng.