TP. Hà Nội vừa đưa ra phương án phá bỏ tòa nhà Hàm cá mập để tổ chức lại không gian quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục. Chủ trương này thu hút sự quan tâm đặc biệt của đông đảo người dân và nhận được nhiều ý kiến trái chiều.
Thiết kế “khác người”
Theo lãnh đạo Transerco , vào những năm trước thập niên 90 của thể kỷ XIX, khu vực tòa nhà Hàm cá mập là bến xe điện chở khách công cộng của thành phố. Khi đặt tên phố là Đinh Tiên Hoàng, bến xe thuộc đoạn đầu tuyến phố và có các số nhà 1-3-5 phố Đinh Tiên Hoàng. Bến xe có chức năng là bến trung chuyển cho các tuyến xe điện chạy từ Bờ Hồ đi các khu vực phụ cận, trong đó có tuyến xe điện chạy dài nhất là Bờ Hồ - Hà Đông (hơn 10 km).
Toàn cảnh tòa nhà Hầm cá mập xây dựng trên bến tàu điện ngày xưa, hiện nay một phần quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục bên cạnh vẫn là điểm trung chuyển xe buýt công cộng. Ảnh: Trọng Đảng.
Đến sau năm 1990, thành phố đã dừng hoàn toàn loại hình xe điện, bến xe điện Bờ Hồ tại quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục được thành phố cho phép chuyển chức năng sử dụng sang hoạt động kinh doanh thương mại. Từ thực tế này, Công ty xe điện Hà Nội (là 1 trong 4 đơn vị hình thành nên Công ty Vận tải và dịch vụ công cộng Hà Nội, tiền thân của Transerco) đã phối hợp với các đơn vị tư vấn, kiến trúc sư thiết kế kiến trúc tòa nhà Hàm cá mập.
Sau các lần bàn bạc và xin ý kiến lãnh đạo thành phố, mô hình tòa nhà 5 tầng với thiết kế kiến trúc dạng 'Hàm cá mập' được hình thành, cùng với đó phương án xây dựng tòa nhà là theo hình thức đổ sàn, đổ cột bê tông… sau đó dựng ghép vách, tường ngăn. Phương án thi công này lúc đó chưa được áp dụng nhiều ở Việt Nam.
Có lẽ do thiết kế và phương án thi công “khác người” nên khi xây dựng tòa nhà có nhiều ý kiến phản ứng quyết liệt. Tuy nhiên, với quyết tâm của đơn vị chủ quản và sự ủng hộ của lãnh đạo thành phố thời kỳ này, tòa nhà đã được xây dựng hoàn thiện và sau đó trở thành điểm đến, điểm nhấn tại khu vực hồ Hoàn Kiếm nói riêng và Thủ đô Hà Nội nói chung từ những năm 90 của thế kỷ trước cho đến tận bây giờ. Tòa nhà Hàm cá mập được xây dựng trên tổng diện tích là 310m2, diện tích sàn xây dựng mỗi tầng khoảng 260m2.
Với chức năng được chuyển đổi sang hoạt động thương mại, sau khi đưa tòa nhà vào sử dụng, đơn vị chủ quản đã quản lý, sử dụng và khai thác tòa nhà cho mục đích thương mại và luôn mang lại hiệu quả cao, cùng với đó là thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với nhà nước trong hơn 30 năm qua.
Đến nay thành phố có chủ trương dỡ bỏ tòa nhà Hàm cá mập để quy hoạch, tổ chức lại không gian quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục.
Sẵn sàng bàn giao tòa nhà để có được sự thay đổi
Trao đổi với PV Tiền phong , ông Nguyễn Thanh Nam - Tổng Giám đốc Transerco - cho biết, là doanh nghiệp của Thủ đô, được thành phố cho thuê đất và quản lý tòa nhà Hàm cá mập để hoạt động thương mại lâu dài, nay thành phố có chủ trương thu hồi lại và dỡ bỏ tòa nhà Hàm cá mập nhằm tổ chức, quy hoạch lại không gian quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục.
“Tổng công ty hoàn toàn đồng thuận, sẵn sàng chấp hành sự bàn giao toàn bộ diện tích và tòa nhà khi được yêu cầu. Chúng tôi thấy rằng đây vừa là vinh dự, vừa là trách nhiệm của Transerco trong việc đóng góp cho sự phát triển chung của thành phố trong giai đoạn mới” - ông Nam nói.
Ông Nguyễn Thanh Nam trao đổi về lịch sử tòa nhà Hàm cá mập.
Cũng theo ông Nam, đánh giá một cách tổng thể thì sau hơn 30 năm được xây dựng và khai thác thương mại, tòa nhà Hàm cá mập đã hoàn thành sứ mệnh phát triển. Điều này được thể hiện ở việc, từ mục đích ban đầu là phục vụ vận tải công cộng bằng hệ thống tàu điện bánh sắt, bánh hơi nhưng khi lĩnh vực xe điện thời đó dừng hoạt động, khu đất đã được đơn vị chủ quản (Công ty xe điện Hà Nội trước đây) chuyển đổi sang hình thức kinh doanh thương mại và đã phát huy hiệu quả. Cùng với đó, tòa nhà "Hàm cá mập" còn là điểm nhấn đô thị tại Thủ đô và điểm đến cho người dân và khách du lịch mỗi khi về Hà Nội.
"Đến nay thành phố có chủ trương thu hồi toàn bộ diện tích đất tại tòa nhà Hàm cá mập, chúng tôi thấy rằng tòa nhà đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử, trong đó đã đóng góp cho sự phát triển chung của thành phố suốt hơn 30 năm qua. Khi tòa nhà dừng hoạt động và bàn giao cho thành phố để sắp xếp, tổ chức lại theo giai đoạn phát triển mới, tập thể tổng công ty chúng tôi chỉ có một mong muốn là lãnh đạo thành phố ghi nhận những đóng góp tích cực của các thế hệ tập thể tổng công ty, đã duy trì hoạt động ổn định của tòa nhà và có đóng góp cho sự phát triển chung của thành phố” - ông Nam chia sẻ.
Về thời gian và tiến độ bàn giao, ông Nam cho biết tổng công ty sẵn sàng bàn giao khu đất và hạ tầng trên đất bất kỳ thời điểm nào khi thành phố có yêu cầu trên nguyên tắc bàn giao nguyên trạng, đồng thời bố trí nhân công lao động tại tòa nhà sang làm lĩnh vực khác, đảm bảo công ăn việc làm ổn định cho người lao động.