Phó Hiệu trưởng Đại học Hoa Sen Đoàn Ngọc Duy: “Thiết kế là làm cho đời sống tử tế hơn”

Cách đây nhiều năm, cộng đồng thiết kế đa phương tiện ở Việt Nam vẫn còn rất mới lạ. Trên mảnh đất hoang sơ với những gam màu đầu tiên đang thành hình, một tuyên ngôn thiết kế đã xuất hiện và dần để lại dấu ấn, bản sắc riêng: "Thiết kế sáng tạo vì cộng đồng".

Và người đặt viên gạch đầu tiên, đưa tư tưởng ấy trở thành hành động, chính là Đoàn Ngọc Duy, một nhà thiết kế luôn nhìn thấy giá trị của sự sáng tạo không chỉ nằm trong thẩm mỹ mà còn ở trong cộng đồng.

Những viên gạch đầu tiên xây nên triết lý sáng tạo

Chàng thanh niên Đoàn Ngọc Duy đến với thiết kế từ những năm tháng còn ngồi trên ghế nhà trường. Trong suốt 3 năm học tại Trường Đại học RMIT Việt Nam, anh thường xuyên chủ động tham gia các hoạt động thiện nguyện, tận dụng kiến thức và kỹ năng của mình để đóng góp cho cộng đồng như Adobe Youth Voices, Smile Group, Quỹ Huỳnh Tấn Phát. Anh dạy trẻ em kỹ năng kể chuyện bằng hình ảnh, quay phim, thiết kế cơ bản – những điều nhỏ nhưng giúp các em có thêm tiếng nói.

Những cố gắng ấy giúp anh nhận President's Award 2013, giải thưởng danh giá nhất của RMIT Việt Nam dành cho sinh viên tốt nghiệp có thành tích xuất sắc nhất về học thuật, lãnh đạo và đóng góp xã hội. Đây không chỉ là dấu mốc vinh danh, mà còn là lời nhắc để anh hiểu sâu hơn về vai trò xã hội của sáng tạo.

"Thiết kế không chỉ là cái đẹp. Thiết kế là phản ứng của mình với thế giới", anh nói.

Đoàn Ngọc Duy nổi tiếng trong ngành Thiết kế Truyền thông đa phương tiện với phương châm “Thiết kế sáng tạo vì cộng đồng”.

Học bổng vô điều kiện tại đại học top đầu Vương Quốc Anh để cống hiến cho thương hiệu Việt Nam

Sau giai đoạn đầu làm nghề tại Việt Nam, Duy nhận được học bổng Thạc sĩ ngành Báo chí của Cardiff University (Vương quốc Anh), trường thuộc Russell Group, một trong những Đại học đào tạo báo chí truyền thông được đánh giá hàng đầu châu Âu.

Đến Cardiff, anh gặp một môi trường học thuật khác biệt: nơi mỗi tác phẩm, bài viết hay dự án đều được đặt dưới tiêu chuẩn khắt khe về tính chính xác, trung thực và trách nhiệm xã hội.

"Tôi nhận ra một điều: sức mạnh sáng tạo không nằm ở phần mềm hay kỹ thuật, mà ở khả năng kể lại sự thật một cách có chiều sâu và công bằng", anh nhớ lại.

Đoàn Ngọc Duy cùng cộng đồng các học giả nhận được học bổng của trường Cardiff University năm 2014.

Về nước, Duy dành nhiều năm gắn bó với doanh nghiệp Việt, trong đó nổi bật là công ty Ba Huân, một thương hiệu nông nghiệp - thực phẩm lớn của Việt Nam. Tại đây, anh tham gia chuyển đổi cách doanh nghiệp kể câu chuyện của mình: từ một cơ sở gia đình trở thành thương hiệu quốc gia về công ty giải pháp thực phẩm hướng ra thế giới.

Anh làm việc với người nông dân, với chuỗi cung ứng, với các vấn đề về an toàn thực phẩm – những điều mà trước đây anh chỉ nhìn thấy từ góc độ truyền thông. 

"Làm trong ngành thực phẩm giúp tôi hiểu rằng một chiến dịch truyền thông, nếu làm đúng, có thể tác động trực tiếp đến bữa ăn và sức khỏe của hàng triệu gia đình", anh chia sẻ. Với anh, đây là giai đoạn trưởng thành quan trọng: sáng tạo phải đi thẳng vào đời sống chứ không thể bay bổng xa rời thực tế.

Làng Bích họa Việt - Úc: khi nghệ thuật thay đổi một cộng đồng

Trong số những dự án cộng đồng mà Duy tham gia, Làng Bích họa Việt – Úc tại Cao Lãnh là một cột mốc đặc biệt. Dự án do Chính phủ Việt Nam và Úc phối hợp thực hiện, quy tụ họa sĩ hai quốc gia và sinh viên Đại học Đồng Tháp.

Thời điểm ấy, cầu Cao Lãnh mới khánh thành, còn xóm nhỏ dưới chân cầu vẫn giữ vẻ lặng lẽ, đời sống khó khăn. Những bức tranh được phác họa dựa trên câu chuyện thật của chính người dân, từ nghề mưu sinh đến ký ức tuổi thơ.

"Chúng tôi không đến để trang trí tường nhà. Chúng tôi đến để lắng nghe và kể câu chuyện của cộng đồng bằng hình ảnh", Duy nói.

Sau khi hoàn thiện, làng bích họa nhanh chóng trở thành điểm đến du lịch; trẻ em tự tin hơn; nhiều gia đình bắt đầu kinh doanh dịch vụ mới. Nghệ thuật, ở đây, không dừng lại ở hình thức mà trở thành chất xúc tác để cộng đồng đổi thay.

Nhà thiết kế Đoàn Ngọc Duy là Giám đốc Sáng tạo làng Bích Họa hữu nghị Việt – Úc.

Trở lại giáo dục: xây dựng thế hệ sáng tạo có trách nhiệm

Với mong muốn tác động sâu rộng hơn, Đoàn Ngọc Duy chọn bước vào giáo dục và hiện giữ vai trò Phó Hiệu trưởng Đại học Hoa Sen (HSU). Anh mang theo tinh thần mà mình được rèn luyện tại Cardiff: tôn trọng sự độc lập tư duy, đề cao trách nhiệm xã hội và đặt con người làm trung tâm của mọi sáng tạo.

Tại HSU, sinh viên được học thông qua trải nghiệm thật. Sinh viên thiết kế tham gia vào dự án nhận diện của Metro Tp.HCM; sinh viên kinh doanh xử lý bài toán của doanh nghiệp xã hội; sinh viên công nghệ xây giải pháp AI phục vụ cộng đồng; sinh viên truyền thông – du lịch đi thực địa để kể lại câu chuyện của các vùng đất.

Điểm chung là: sinh viên không tạo ra sản phẩm cho điểm số, mà cho xã hội. "Chúng tôi không đào tạo người thực thi. Chúng tôi đào tạo người kiến tạo", anh nhấn mạnh.

Bén duyên với ngành giáo dục, hiện tại Đoàn Ngọc Duy đảm nhiệm cương vị Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Hoa Sen.

Thiết kế – không chỉ là nghề, mà là cách tư duy về xã hội

Trong công việc giảng dạy, Duy thường nhắc sinh viên: "Nếu ngày mai các công cụ thiết kế thay đổi, điều gì còn lại?"

Với anh, điều còn lại chính là tư duy thiết kế, khả năng quan sát, phân tích và đưa ra giải pháp đúng cho con người và bối cảnh. "Thiết kế là cách chúng ta hiểu con người và phản hồi nhu cầu của họ", anh nói.

Đó cũng là lý do anh đặt trách nhiệm xã hội làm trục chính trong mọi hoạt động đào tạo của mình.

Từ thủ khoa trường RMIT Việt Nam đến học bổng vô điều kiện tại Cardiff University, trung tâm đào tạo báo chí truyền thông hàng đầu châu Âu, rồi quay về đóng góp cho các thương hiệu quốc gia, cộng đồng và giáo dục đại học Việt Nam, hành trình của Đoàn Ngọc Duy thể hiện lựa chọn nhất quán: "Giáo dục và sáng tạo không thể tách rời khỏi đời sống. Khi ta làm điều gì đó vì cộng đồng, cộng đồng sẽ tạo điều kiện để ta trưởng thành".

Với vai trò Phó Hiệu trưởng HSU, anh tiếp tục thúc đẩy mô hình giáo dục theo triết lý khai phóng, giúp người trẻ không chỉ "làm giỏi việc", mà làm đúng việc, bằng tư duy độc lập và ý thức trách nhiệm, nền tảng để xây dựng một thế hệ sáng tạo hiện đại và nhân văn.