Cố tháo dỡ để copy, Trung Quốc làm hỏng máy quang khắc?
Công ty Hà Lan ASML là nhà sản xuất các máy chế tạo chip (máy quang khắc) vô cùng đắt đỏ và phức tạp, vốn tạo ra chip máy tính cho toàn thế giới.
Do các lệnh trừng phạt của Mỹ, Trung Quốc đã bị "đẩy lùi" về các hệ thống quang khắc Cực tím Sâu (DUV) cũ hơn của ASML. Điều này đang cản trở khả năng của Trung Quốc trong việc vượt qua Mỹ trong lĩnh vực sáng tạo AI.
Điều thú vị là, trang National Interest dẫn một nguồn tin cho biết, trong những tháng gần đây, người Trung Quốc đã bị phát hiện cố gắng "thiết kế ngược" – hay mổ xẻ tìm ra cách thức hoạt động của máy quang khắc ASML DUV.
Họ làm vậy không phải vì muốn biết cách sản xuất hàng loạt những cỗ máy cũ này. Thay vào đó, các kỹ thuật viên Trung Quốc đang cố gắng tìm hiểu sự phức tạp của cỗ máy để có thể tự mình sao chép chúng—và sau đó, quan trọng hơn, là để phát triển các thiết bị quang khắc "cây nhà lá vườn" tiên tiến hơn.
Những thiết bị này sau đó có thể được Trung Quốc sử dụng để sản xuất các loại chip mới hơn, cao cấp hơn mà Mỹ đã từ chối cho họ tiếp cận.
Nhưng trong quá trình tháo dỡ một trong những hệ thống ASML cũ, người Trung Quốc dường như đã làm hỏng nó, buộc họ phải gọi ASML đến hỗ trợ sửa chữa. Khi các kỹ thuật viên của ASML đến Trung Quốc, họ sớm phát hiện ra cỗ máy không chỉ bị hỏng thông thường, mà bị hỏng vì người Trung Quốc đã cố gắng tháo dỡ và lắp ráp lại.
Đây là một chỉ báo cho thấy các lệnh cấm chip của Mỹ đã gây tổn hại cho Trung Quốc đến mức nào. Nhưng nó cũng cho thấy người Mỹ không thể chỉ đơn giản "ngồi yên" và dựa vào các lệnh cấm vận để giữ Trung Quốc tụt lại phía sau.
Trung Quốc bị cản bước trong cuộc đua chip
Trung Quốc đã bắt kịp Mỹ ở những khía cạnh then chốt, cả về công nghệ và kinh tế. Điều này đang tạo ra những tác động thực sự đến cán cân quyền lực tổng thể giữa hai nước.
Việc Trung Quốc có thể đã làm hỏng máy ASML DUV khi cố gắng "mổ xẻ" để tìm hiểu bí mật công nghệ cho thấy đây là một nhiệm vụ quan trọng đối với Bắc Kinh như thế nào.
Tuy nhiên, điều đó cũng cho thấy Bắc Kinh còn cả một chặng đường dài để làm chủ công nghệ này.
"Thiết kế ngược" máy quang khắc ASML không đơn giản như sao chép hầu hết các thiết kế công nghiệp. Nếu không có hiểu biết sâu sắc về độ chính xác tuyệt đối liên quan, người ta có thể sẽ phá hỏng thiết bị đắt tiền, thay vì học được cách tạo ra các hệ thống tiên tiến hơn.
Theo National Interest, mặc dù các nhà khoa học và kỹ sư Trung Quốc là những người tài năng và đổi mới, các lĩnh vực sản xuất và công nghệ cao của Trung Quốc chỉ tồn tại khi Mỹ và phương Tây chuyển giao một lượng lớn năng lực sản xuất của họ sang đây.
Về căn bản, người Trung Quốcđã xây dựng toàn bộ nền kinh tế của mình dựa trên việc "đốt cháy giai đoạn" phát triển tốn kém bằng cách "nẫng" và/hoặc sao chép từ các quốc gia và công ty nước ngoài tiên tiến, đổi mới hơn.
Vì Trung Quốc đã sao chép nhiều năng lực nền tảng của phương Tây để khởi động các ngành công nghiệp bản địa năng động của mình, họ cũng tồn tại những "nút thắt cổ chai" nghiêm trọng mà phương Tây có thể—và đã—khai thác trong các cuộc khủng hoảng địa chính trị.
Kể từ năm 2018, Mỹ đã phát động cái gọi là "Chiến tranh Công nghệ" nhắm vào Trung Quốc, áp đặt các lệnh trừng phạt đối với việc bán chip máy tính cao cấp.
Để trả đũa, Trung Quốc đã thiết lập các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với khoáng sản đất hiếm—vốn rất cần thiết cho việc tạo ra những con chip đó và các công nghệ cao quan trọng khác, đặc biệt là cho quân đội Mỹ.
Nhưng các lệnh cấm vận chip đã gây ra hậu quả thực sự cho sự phát triển công nghệ cao của Trung Quốc. Khi cuộc đua giành quyền thống trị trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng nóng lên giữa hai cường quốc, những lệnh cấm chip cao cấp đó đã cản trở khả năng Trung Quốc bắt kịp Mỹ. Chúng buộc Trung Quốc phải trở nên rất "sáng tạo" trong cách thức tiếp cận những con chip này.
Hơn nữa, lệnh cấm chip của Mỹ về cơ bản đã "đóng băng" khả năng Trung Quốc tự phát triển các dòng chip cao cấp của riêng mình một cách đáng tin cậy, buộc họ phải lùi về các chip cũ hơn, lớn hơn (trong thế giới chip, càng nhỏ càng tốt).
Chừng nào Trung Quốc còn tiếp tục trở thành mối đe dọa về công nghệ với Mỹ —đặc biệt là chừng nào Bắc Kinh còn duy trì kiểm soát xuất khẩu đất hiếm—thì các lệnh cấm vận chip sẽ còn hiệu lực.
Rõ ràng, người Trung Quốc vẫn còn nhiều điều phải học. Họ đang cố gắng tìm ra cách giải quyết. Nhiệm vụ tự sản xuất các loại chip ít nhất là tiên tiến như phương Tây là quá quan trọng để Bắc Kinh từ bỏ. Vào một thời điểm nào đó, họ sẽ tạo ra được chip của riêng mình. Nhưng với việc làm hỏng máy quang khắc khi mổ xẻ lần này, có vẻ như đó không phải là hôm nay.