Sau gần 7 thập kỷ vận hành, Nissan đưa ra tuyên bố gây chấn động khi quyết định sẽ chấm dứt sản xuất tại nhà máy Oppama – một biểu tượng quan trọng trong lịch sử ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản – vào tháng 3/2028, trừ khi tìm được nhà đầu tư mua lại.
Nhà máy Oppama, mở cửa từ đầu thập niên 1960 và là nơi đầu tiên tại Nhật Bản sử dụng robot hàn vào năm 1970, đã sản xuất gần 18 triệu xe trong suốt hành trình lịch sử của mình. Quyết định đóng cửa nằm trong gói cải tổ toàn cầu của tân CEO Ivan Espinosa nhằm cắt giảm quy mô hoạt động của Nissan: giảm số nhà máy từ 17 xuống còn khoảng 10, cắt 20.000 việc làm toàn cầu, đồng thời rút từ công suất 3,5 triệu xe xuống còn 2,5 triệu xe mỗi năm.
Ông Espinosa nhấn mạnh rằng quyết định này là “khó khăn nhưng cần thiết” để đảm bảo hiệu quả hoạt động, cải thiện sử dụng công suất và tiết kiệm chi phí 15% thông qua việc chuyển sản xuất sang nhà máy tại Kyushu, nơi vận hành ở mức hoạt động cao hơn 100% công suất, theo Financial Times.
Oppama từng đóng vai trò quan trọng trong việc đưa Nissan trở thành tập đoàn toàn cầu. Đây là nơi sản xuất mẫu Leaf – chiếc xe điện đại chúng đầu tiên trên thế giới – tiếp đó là các dòng nhỏ như Note, Aura. Việc đóng cửa này không chỉ ảnh hưởng tới trung bình 3.000 công nhân mà còn kéo theo cả hàng trăm doanh nghiệp phụ trợ, nhà cung cấp, dịch vụ phục vụ xung quanh khu vực.
Trong khi chính quyền địa phương lo ngại về nguy cơ tổn thất thuế và ảnh hưởng đến nền kinh tế khu vực, Nissan khẳng định các cơ sở nghiên cứu và thử nghiệm tại Oppama sẽ vẫn tiếp tục hoạt động nhằm giảm thiểu tác động đến cộng đồng cục bộ. Ông Espinosa đề xuất giải pháp như bán tài sản hoặc tái sử dụng nhà xưởng – kể cả khả năng hợp tác với Foxconn để phát triển xe điện trên cơ sở hạ tầng hiện có.
Quyết định sửa đổi mạng lưới sản xuất của Nissan được đưa ra giữa thời điểm hãng này đang trải qua khủng hoảng: lợi nhuận giảm sâu, nợ tăng cao và dòng sản phẩm thiếu sự đổi mới. Các báo cáo cho thấy Nissan lỗ khoảng 670,9 tỷ yen (4,5 tỷ USD) trong năm tài chính vừa qua do doanh số tại Mỹ và Trung Quốc suy yếu, chi phí tái cấu trúc và tồn kho lớn.
Về cạnh tranh toàn cầu, Nissan đang bị đặt trong thế bị động nhiều hơn là chủ động. Trong khi đối thủ Trung Quốc như BYD đang tăng tốc và mạnh tay xuất khẩu, Nhật Bản dường như đang mất đà. Nước này từng kỳ vọng vào ngành pin điện và xe EV, nhưng đang chững lại khiến các hãng như Nissan chịu áp lực ngày càng tăng.
Quyết định đóng cửa Oppama giúp hạn chế việc dàn trải nguồn lực và tập trung vào các nhà máy hiệu quả cao hơn như Kyushu. Tuy nhiên, biện pháp này cũng đặt ra câu hỏi về cân bằng giữa kinh tế và trách nhiệm xã hội. Nếu như Nissan không đưa ra một kế hoạch hỗ trợ rõ ràng cho người lao động, cộng đồng và các doanh nghiệp địa phương, động thái này có thể gây tác động chính trị tiêu cực.
Câu chuyện đóng cửa nhà máy Oppama của Nissan không chỉ là tín hiệu mạnh mẽ về cuộc tái cấu trúc nội bộ. Nó là biểu tượng cho một Nissan đang bước vào thời kỳ tái định vị giữa sóng gió từ thị trường – vừa cố gắng thu hồi hiệu quả, vừa phải chăm lo trách nhiệm xã hội – để làm bàn đạp cho mô hình ô tô tương lai. Trước mắt, việc tìm đối tác để giữ lại giá trị của Oppama sẽ là bước đi quan trọng nhất để Nissan chứng minh họ đang xây dựng hướng đi chứ không bỏ quên di sản lịch sử của mình.
Trong một diễn biến khác, Nissan cũng đang bị thúc ép thay đổi điều lệ để xem xét lại mối quan hệ với các công ty con niêm yết, như Nissan Shatai, trong đó Nissan nắm giữ 50% cổ phần. Tuy nhiên, hội đồng quản trị đã phản đối đề xuất này, cho rằng việc thay đổi điều lệ sẽ hạn chế tính linh hoạt trong hoạt động.
Đề xuất phản ánh áp lực ngày càng tăng từ các nhà đầu tư và cơ quan quản lý tại Nhật Bản nhằm cải thiện quản trị doanh nghiệp và giải quyết các vấn đề liên quan đến các công ty mẹ - con niêm yết. Nissan hiện đang phải đối mặt với áp lực lớn từ cả bên trong lẫn bên ngoài để thực hiện các cải cách sâu rộng. Dự báo lỗ lớn trong quý đầu tiên của năm tài chính 2025 cho thấy con đường phục hồi vẫn còn khá nhiều chông gai.
Theo: Financial Times, Nikkei Asia