Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) vừa có báo cáo tác động sơ bộ về việc Mỹ ra mức thuế trần lên Việt Nam với 46%.
Văn bản ghi nhận, rạng sáng ngày 3/4/2025 (giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế nhập khẩu đối ứng với hơn 180 nền kinh tế, trong đó Việt Nam thuộc nhóm các nước chịu mức thuế cao nhất, lên tới 46%. Mức thuế này chắc chắn ảnh hưởng nặng nề đến nhiều ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, trong đó đặc biệt ngành thủy sản.
Theo VASEP, Mỹ đang chi khoảng 2 tỷ USD/năm để nhập khẩu thủy sản Việt Nam, Mỹ đang giữ số 1 thị phần, chiếm 1/5 giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam nói chung. Mỹ đang là thị trường nhập khẩu số 1 của tôm, cá ngừ, thị trường số 2 của cá tra Việt Nam.
Cùng với đó, có hơn 400 doanh nghiệp Việt Nam đang xuất khẩu và có kế hoạch xuất thủy sản sang thị trường Mỹ với những đơn hàng lớn, giá trị cao. Trong đó, 70% các sản phẩm xuất khẩu là thủy sản nuôi trồng (tôm, cá tra, nhuyễn thể, cá nước ngọt khác) đang gắn với sinh kế của hàng trăm nghìn nông dân tại các địa phương. Tương tự, 30% sản phẩm xuất khẩu là từ hải sản khai thác - là sinh kế, nguồn sống của hàng trăm ngàn ngư dân Việt Nam.
Theo thống kê nhanh, sơ bộ của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), hiện có khoảng 37.500 tấn thủy sản các loại đang trên đường vận chuyển tới Mỹ và khoảng 31.500 tấn hàng dự kiến xuất khẩu trong tháng 4, tháng 5/2025. Ngoài ra, các đơn hàng đã được ký kết cho năm 2025 còn khoảng 38.500 tấn.
Tuy nhiên, sự không rõ ràng trong chính sách thuế hiện tại của Mỹ dẫn đến khả năng, nếu Hải quan Mỹ tính thuế dựa trên ngày hàng cập cảng (sau 9/4/2025), các lô hàng đang vận chuyển sẽ chịu mức thuế 46%.
Điều này gây thiệt hại lớn vì doanh nghiệp đã ký hợp đồng theo phương thức DDP (giao hàng tận kho, doanh nghiệp Việt Nam phải trả toàn bộ chi phí vận chuyển, bảo hiểm, thuế... trước khi giao hàng và chờ thanh toán từ đối tác Mỹ) với giá dựa trên mức thuế hiện tại, thường 0% hoặc 5,5-7% do thuế chống bán phá giá.
“Một lô tôm 500.000 USD, trước đây chịu thuế 5% (25.000 USD), giờ có thể chịu thuế 46% (230.000 USD), tăng thêm 205.000 USD, chi phí quá lớn và không thể lường trước” , văn bản của VASEP cho biết.
Ngoài ra, mức thuế mới khiến ngành thủy sản Việt Nam đứng trước nguy cơ mất thị trường, mất khả năng cạnh tranh vì các nước xuất khẩu thủy sản khác đều có mức thuế thấp hơn nhiều so với Việt Nam (Ấn Độ 26%, Ecuador 10%, Indonesia 32%, Thái Lan 36%...).
Trong tình thế khẩn cấp hiện nay, VASEP bày tỏ mong muốn Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành sớm đàm phán với Mỹ, để xác định thống nhất mốc thời gian áp thuế nhập khẩu mới, đồng thời có thể điều chỉnh giảm thuế xuống mức phù hợp nhất.
VASEP kỳ vọng Chính phủ Mỹ không áp mức 46% lên tất cả các mặt hàng, mà sẽ tách riêng mức thuế áp dụng cho từng mặt hàng theo danh mục hàng hoá xuất khẩu sang Mỹ với mức thuế tương ứng. Đổi lại, VASEP đề xuất Chính phủ Việt Nam xem xét chủ động giảm thuế nhập khẩu về 0% cho thuỷ sản của Mỹ vào Việt Nam, trong đó đặc biệt chú ý tới các sản phẩm có sản lượng nhập khẩu còn hạn chế như tôm, cá ngừ...
Trước tình thế khẩn cấp này, VASEP đã có kiến nghị Thủ tướng Chính phủ và các Quý Bộ có phương án đàm phán với Chính phủ Mỹ sớm nhất để giúp ngành thủy sản. Cụ thể,
Thứ nhất, xác định thống nhất mốc thời gian áp dụng mức thuế nhập khẩu mới với Chính phủ Mỹ và đề nghị Chính phủ Mỹ thông báo cho cơ quan Hải quan Mỹ áp dụng mốc thời gian "load onto vessels" là ngày xuất khẩu được xác định trên vận đơn B/L".
Thứ hai, đàm phán điều chỉnh giảm mức thuế xuống mức phù hợp nhất - dựa trên thực tế là: i) Việt Nam không thao túng tiền tệ (theo báo cáo Bộ Tài chính Mỹ gần nhất), ii) Thặng dư thương mại là kết quả của chuỗi cung ứng toàn cầu mà trong đó có nhiều sản phẩm, nhãn hàng có sự tham gia của một số DN Mỹ, và iii) Nông thủy sản là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu cho người dân nên đề nghị Chính phủ Mỹ xem xét mức thuế phù hợp với thu nhập của người tiêu dùng Hoa Kỳ, iv) trong chuỗi cung ứng của ngành nuôi trồng thủy sản, Việt Nam đang và sẽ tiếp tục nhập khẩu hàng ngàn tấn khô đậu tương từ Mỹ với mức thuế nhập khẩu hiện nay là 0%.
Theo đó, đàm phán với Chính phủ Mỹ không áp mức 46% lên tất cả các mặt hàng, cần tách riêng mức thuế áp dụng cho từng mặt hàng theo danh mục hàng hoá xuất khẩu sang Mỹ với mức thuế tương ứng.
“Chính phủ Việt Nam xem xét chủ động giảm thuế nhập khẩu về 0% cho hàng hoá là thuỷ sản được nhập khẩu từ Mỹ - trong đó: đặc biệt chú ý tới các sản phẩm chủ lực như tôm, cá ngừ, .... vì thực tế nhập khẩu thủy sản của Việt Nam từ Mỹ là không đáng kể và thậm chí gần như không có (ví dụ: cá ngừ). Việc này để có cơ sở đàm phán và đề nghị phía Mỹ áp dụng mức thuế nhập khẩu đối ứng là 0% tương tự phía Việt Nam áp dụng cho Mỹ”, văn bản VASEP ghi.
